Bijzondere ontmoetingen

Onderweg ontmoet je vaak de meest bijzondere mensen die je niet kent maar die soms  toch een onuitwisbare indruk bij  je achter laten.  Zo was er ooit een man in Nicosia die mijn vriendin Diana en mij een pakje sinaasappelsap gaf toen we hem, verdwaald en met verhitte hoofden, de weg vroegen.  Het lijkt zo iets simpels maar ik zal dit aardige gebaar nooit vergeten.  Zo heb ik inmiddels een verzameling  vol van zulke vriendelijke mensen in mijn herinnering en dat maakt reizen zo inspirerend vind ik.

Nu weer twee bijzondere mensen zowel op de heen-als terugreis naar Nederland.  Vorige week vrijdag vertrokken Corné en ik samen naar het vliegveld.  Corné op weg naar Toulouse om in de Franse Pyreneeën de fietsweek door te brengen met zijn fietsmaten.  Zijn vlucht was net iets vroeger dan de mijne gepland.  Uiteindelijk blijkt mijn vlucht een flinke vertraging te hebben van wel 5 uur.  Maar dat wist ik op dat moment nog niet.  De informatie over vertrek is mondjesmaat en ik kom daardoor in gesprek met een Vlaamse die al wel iets meer informatie had opgevangen.   Deze Vlaamse dame, ze heet Sara, is al 17 jaar leidinggevende in een confectiebedrijf vlakbij Sousse.  Daar wilde ik natuurlijk graag meer van weten…  Ze heeft me veel verteld over haar werk, haar bevindingen en het dagelijkse leven in Tunesië voor en na de revolutie.
 

Ik voelde me gesterkt doordat  ik in haar verhaal de bevestiging heb gevonden  van het feit dat een Europese vrouw in haar eentje leiding kan geven aan een bedrijf in Tunesië en dat haar dit lukt. Temeer omdat mijn tante, sceptisch, maar overigens vast met  goede bedoelingen, me veel succes had gewenst met het vinden van een baan (waar ik overigens nu nog niet aan denk, ik ga eerst Franse les volgen).  Mijn tante had een voorbeeld voor me waarin een Nederlandse vrouw zaken wilde doen voor een confectiebedrijf dat stropdassen maakt.  Ze ging naar Tunesië omdat haar man verhinderd was.  Daar aangekomen kon ze meteen rechtsomkeer maken en onverrichter zaken naar Nederland terug gaan om het feit dat ze een vrouw is en ze daardoor niets kon bereiken.

Nu was het mijn kans om Sara van alles te vragen over haar werk en haar leven in Tunesië.  Ze vertelt mij er graag over.  Ik selecteer de inhoud van haar verhaal zorgvuldig.  De activist in mij komt naar boven bij het verhaal dat er geen airco aangeschaft wordt voor de fabriekshal door de grote baas in België.  Daar steggelen ze al 12 jaar over en het definitieve besluit is pas gevallen.  De investering is hem te groot.  Het lijkt mij een kwestie van korte termijn denken en gebrek aan visie.  Anno 2012 besteden we in Europa graag werk uit aan lageloonlanden om zo onze eigen zakken sneller te kunnen vullen.  Bah!

Een weekje in Nederland zijn was prettig.  Toch kwam dit bezoek wat te snel voor mijn gevoel en wil ik eigenlijk weer niet tien dagen zonder Corné zijn.  Ik ben afgelopen zondag weer vertrokken naar Tunesië.  Hartverwarmend dat Leo, Nid, Lisha en Isabel me naar het vliegveld in Brussel brachten.  Ook deze keer helaas weer enige vertraging, maar opnieuw valt er weer genoeg te beleven.  Terwijl ik mijn tijdschrift aan het lezen ben, merk ik dat een man recht tegenover me steeds naar me zit te kijken.  Niet echt prettig vind ik en ik besluit het te negeren. Af en toe kijk ik stiekem en steeds zit hij naar me te kijken.  Even later ga ik na een bezoek aan het toilet ergens anders zitten tot we vertrekken.  Het is haast onmogelijk en voor diegene die in toeval geloven…zéér toevallig, maar hij zit náást me in het vliegtuig!  Ik besluit stoïcijns te blijven en mijn Frans is toch nog niet toereikend genoeg bedenk ik me.  Ik begin met lezen in mijn boek.  

Even later, voor we gaan opstijgen, biedt hij mij en de buurvrouw aan de andere kant een kauwgompje aan en vraagt dan of ik Vlaamse ben.  Goh, wat grappig.  Corné heeft altijd gezegd dat ie valt op Vlaamse types.  M’n buurman blijkt eigenlijk erg aardig te zijn.  Ik heb een leuk gesprek met hem over Tunesië.  Interessant toch om informatie van binnenuit te krijgen?   Deze heer, hij heet Ouanes , werkt in België en gaat nu voor drie weken naar zijn huis in Tunesië.  Het is een rustige, vriendelijke man.  Een beetje ingetogen ook.  Als we landen, lopen we samen op naar de band waar de koffers aankomen.  Helaas hebben ook de koffers vertraging en staan we erg lang te wachten.  Zelfs als hij zijn koffer al lang heeft, wil hij op de mijne blijven wachten om me te helpen sjouwen.  Ik protesteer wel, mijn koffer van de band af tillen lukt me echt wel, maar hij is beslist.  Hij staat erop om me te helpen.  Als ik me echt zorgen begin te maken dat mijn koffer vast kwijt is, bijna iedereen heeft zijn koffer al, komt de mijne er eindelijk aan.  Op het karretje gezet door mijn beschermheer Ouanes.  Samen lopen we naar de aankomst hal waar ik Corné in zijn armen kan vallen en we vriendelijk afscheid nemen van elkaar.

Niet te geloven

Zomer 2012 in Tunis.  Niet bepaald de makkelijkste tijd om jezelf te installeren en Tunis te verkennen, want het is heet en het is Ramadan, de islamitische vastentijd.  Ook voor de meeste Tunesiërs een moeilijke combinatie trouwens.

Tijdens de Ramadan gedenken moslims dat in deze maand de koran aan Mohammed werd geopenbaard door de engel Gabriël.  Hij die ook de geboorte van Jezus verkondigde.   De Ramadan is de negende maand van de islamitische kalender.  En omdat die niet gebaseerd is op de zon, maar op de maan loopt die niet helemaal gelijk met onze kalender.  De islamitische kalender is ongeveer 10 dagen korter waardoor de Ramadan elk jaar vroeger valt.  Afgelopen donderdag was het volle maan, precies op de helft van de Ramadan.

Het openbare leven in Tunis staat tijdens de Ramadan volledig op z’n kop.  De meeste winkels, restaurants en theehuizen zijn overdag gesloten.  Soms is het zelfs lastig om een brood te kopen.  Supermarkten zijn wel open en vooral in het weekend kun je daar over de koppen lopen.  Zelf volgen we, net als alle andere kantoren, een zomerrooster.  Alles gaat om 3 uur ’s middags dicht zodat iedereen naar huis kan om zich op de Iftar voor te bereiden, de belangrijke eerste feestelijke avondmaaltijd  samen met de hele familie.

De vrouwen hebben zich dan al een hele dag in de keuken staan uitsloven.  Voor hen is de Ramadan nog een stukkie zwaarder dan voor de mannen.  Natuurlijk zijn er ook veel  Tunesiërs die met de familie buiten de deur gaan eten.  Hier beneden, bij restaurant Abdallah, worden in de namiddag de plastic tuintafels klaargezet om extra gasten te kunnen ontvangen.  Al ruim voor het ondergaan van de zon zijn alle tafels bezet.  Een half uurtje later is alles schoon op en kan er opgeruimd gaan worden.   Daarna stromen de terrasjes voor de theehuizen vol.  Hier in onze straat, de Avenue Hédi Nouira, wordt het pas tegen de morgen weer rustig.

Ook de twee Tunesische collega’s Béchir en Samia doen mee met de Ramadan.  Voor Béchir uit geloofsovertuiging, voor Samia meer vanuit sociaal wenselijk gedrag.  De Ramadan hoort bij Tunesië zoals het vieren van kerstmis in Nederland, met dat verschil dat de impact van de Ramadan veel groter is.  De Ramadan hakt er behoorlijk in.  Door een chronisch slaapgebrek en een verstoord eetritme liepen Béchir en Samia al direct op hun tandvlees.  Allebei hebben ze al een paar dagen op kantoor moeten verzuimen.   En we zijn nog maar op de helft.  Om het ze niet nog moeilijker te maken, houden we ons zelf op kantoor ook in met eten en drinken.  Ik deel de kamer met Béchir en elke keer als hij de kamer uit loopt klok ik gauw een paar glazen water naar binnen.  Lunchen doen we met de niet vastende collega’s achter een gesloten deur.

Afgelopen vrijdag zagen we een vergelijkbaar tafereel in de stad, langs de grote Avenue Habib Bourguiba.  Hoewel de meeste moslims vasten tijdens de Ramadan zijn er ook Tunesiërs die niet meedoen.  In een passage zagen we tussen de kieren van dikke velourse gordijnen een dikke blauwe rook hangen.  Zolang er niet in het openbaar gegeten, gedronken of gerookt wordt, wordt het nog getolereerd.

Slaapgebrek, honger en een gemis aan nicotine leiden er toe dat veel vastende moslims overdag behoorlijk chagrijnig zijn.  Het wil nog wel eens gebeuren dat mensen overdag compleet uit hun dak gaan.  Een kort lontje.  Geen beste zaak, want de vastentijd  betekent niet alleen dat moslims overdag moeten afzien van eten, drinken, roken en seks, maar dat ze ook geen lelijke dingen mogen zeggen.  M’n Marokkaans collega Salima wist te vertellen dat elke overtreding goed gemaakt kan worden met 60 dagen vasten ter compensatie.  Ga daar maar aan staan.  Salima is zelf niet praktiserend, maar haar 75-jarige oma doet nog steeds mee, hoewel ze dat volgens de koran niet meer hoeft.   Haar familie probeert haar oma er steeds van te weerhouden om mee te doen door haar voor te houden dat ze al meer dan genoeg punten heeft om naar de hemel te gaan en er overigens best wel een paar kan delen.  De toewijding van zo’n vrouwtje is niet te geloven.