Niet te geloven

Zomer 2012 in Tunis.  Niet bepaald de makkelijkste tijd om jezelf te installeren en Tunis te verkennen, want het is heet en het is Ramadan, de islamitische vastentijd.  Ook voor de meeste Tunesiërs een moeilijke combinatie trouwens.

Tijdens de Ramadan gedenken moslims dat in deze maand de koran aan Mohammed werd geopenbaard door de engel Gabriël.  Hij die ook de geboorte van Jezus verkondigde.   De Ramadan is de negende maand van de islamitische kalender.  En omdat die niet gebaseerd is op de zon, maar op de maan loopt die niet helemaal gelijk met onze kalender.  De islamitische kalender is ongeveer 10 dagen korter waardoor de Ramadan elk jaar vroeger valt.  Afgelopen donderdag was het volle maan, precies op de helft van de Ramadan.

Het openbare leven in Tunis staat tijdens de Ramadan volledig op z’n kop.  De meeste winkels, restaurants en theehuizen zijn overdag gesloten.  Soms is het zelfs lastig om een brood te kopen.  Supermarkten zijn wel open en vooral in het weekend kun je daar over de koppen lopen.  Zelf volgen we, net als alle andere kantoren, een zomerrooster.  Alles gaat om 3 uur ’s middags dicht zodat iedereen naar huis kan om zich op de Iftar voor te bereiden, de belangrijke eerste feestelijke avondmaaltijd  samen met de hele familie.

De vrouwen hebben zich dan al een hele dag in de keuken staan uitsloven.  Voor hen is de Ramadan nog een stukkie zwaarder dan voor de mannen.  Natuurlijk zijn er ook veel  Tunesiërs die met de familie buiten de deur gaan eten.  Hier beneden, bij restaurant Abdallah, worden in de namiddag de plastic tuintafels klaargezet om extra gasten te kunnen ontvangen.  Al ruim voor het ondergaan van de zon zijn alle tafels bezet.  Een half uurtje later is alles schoon op en kan er opgeruimd gaan worden.   Daarna stromen de terrasjes voor de theehuizen vol.  Hier in onze straat, de Avenue Hédi Nouira, wordt het pas tegen de morgen weer rustig.

Ook de twee Tunesische collega’s Béchir en Samia doen mee met de Ramadan.  Voor Béchir uit geloofsovertuiging, voor Samia meer vanuit sociaal wenselijk gedrag.  De Ramadan hoort bij Tunesië zoals het vieren van kerstmis in Nederland, met dat verschil dat de impact van de Ramadan veel groter is.  De Ramadan hakt er behoorlijk in.  Door een chronisch slaapgebrek en een verstoord eetritme liepen Béchir en Samia al direct op hun tandvlees.  Allebei hebben ze al een paar dagen op kantoor moeten verzuimen.   En we zijn nog maar op de helft.  Om het ze niet nog moeilijker te maken, houden we ons zelf op kantoor ook in met eten en drinken.  Ik deel de kamer met Béchir en elke keer als hij de kamer uit loopt klok ik gauw een paar glazen water naar binnen.  Lunchen doen we met de niet vastende collega’s achter een gesloten deur.

Afgelopen vrijdag zagen we een vergelijkbaar tafereel in de stad, langs de grote Avenue Habib Bourguiba.  Hoewel de meeste moslims vasten tijdens de Ramadan zijn er ook Tunesiërs die niet meedoen.  In een passage zagen we tussen de kieren van dikke velourse gordijnen een dikke blauwe rook hangen.  Zolang er niet in het openbaar gegeten, gedronken of gerookt wordt, wordt het nog getolereerd.

Slaapgebrek, honger en een gemis aan nicotine leiden er toe dat veel vastende moslims overdag behoorlijk chagrijnig zijn.  Het wil nog wel eens gebeuren dat mensen overdag compleet uit hun dak gaan.  Een kort lontje.  Geen beste zaak, want de vastentijd  betekent niet alleen dat moslims overdag moeten afzien van eten, drinken, roken en seks, maar dat ze ook geen lelijke dingen mogen zeggen.  M’n Marokkaans collega Salima wist te vertellen dat elke overtreding goed gemaakt kan worden met 60 dagen vasten ter compensatie.  Ga daar maar aan staan.  Salima is zelf niet praktiserend, maar haar 75-jarige oma doet nog steeds mee, hoewel ze dat volgens de koran niet meer hoeft.   Haar familie probeert haar oma er steeds van te weerhouden om mee te doen door haar voor te houden dat ze al meer dan genoeg punten heeft om naar de hemel te gaan en er overigens best wel een paar kan delen.  De toewijding van zo’n vrouwtje is niet te geloven.