De moord op Chokri Belaïd

Tunesië is in shock.  Afgelopen woensdagmorgen is, voor de deur van zijn woning, oppositieleider Chokri Belaïd vermoord.  Drie gerichte schoten raakten hem in de hartstreek, z’n nek en z’n hoofd.  Chokri Belaïd was mensenrechtenadvocaat en leider van een relatief kleine partij die de laatste tijd steeds meer aanhang heeft verworven, vooral onder de arbeidersbeweging.




Op dinsdagavond had ie zich in een televisieoptreden nog eens kritisch uitgelaten over de huidige regering, waarin de islamitische partij Ennahda de grootste is.  Ennahda heeft zich bij de eerste verkiezingen na de revolutie gepresenteerd als gematigd islamitische partij en heeft toen 40% van de stemmen gekregen.  Niet helemaal verwonderlijk.  In de tijd van Ben Ali was er voor de geloofsbeleving weinig tot geen ruimte.  Moskeebezoek werd sterk ontmoedigd.  Mannen mochten geen lange baarden dragen en imams kregen door de regering voorgeschoteld wat ze mochten preken.  Dit alles werd gecontroleerd door de geheime politie.  Er wordt gezegd dat Belaïd, samen met nog enkele anderen, op een dodenlijst stond en dat Ennahda achter de moord op Belaïd zou zitten.  Zijn naaste familie heeft dit zelfs publiekelijk gezegd.  Ennahda zelf ontkent uiteraard elke betrokkenheid.

Belaïd is afgelopen vrijdag begraven.  Voor dezelfde dag was uit protest een nationale staking afgekondigd.  De eerste sinds 1978.  Het was een erg spannende dag met een grote kans op onlusten.  Sinds de revolutie, nu iets meer dan twee jaar geleden, verkeert het land in een diepe economische en bestuurlijke crisis.  De huidige regering is niet in staat gebleken het tij te keren.  Daar zijn allerlei verklaringen voor.  Toen oud-dictator Ben Ali het land werd uitgeschopt is de hele corrupte ambtenarij op z’n plek blijven zitten.  De huidige regering wordt gevormd door onervaren politici die zelf jarenlang gevangen hebben gezeten.  En ze zijn veel te druk met onderling gekrakeel in een strijd om de gunst van het volk, terwijl democratie voor de mensen überhaupt iets nieuws is.  Een duidelijke reactie op de aanslag is van regeringswege tot nu toe achterwege gebleven.  De premier, zelf van Ennahda, heeft aangekondigd de huidige regering te zullen ontbinden en een overgangsregering van technocraten te vormen, maar dit besluit werd door zijn eigen partij niet gesteund.

Wij, als relatieve nieuwkomers hier, die de revolutie niet hebben meegemaakt, luisterden vooral naar mensen die hier al langer woonden.  Waar konden we ons op voorbereiden?  Dat wist natuurlijk niemand precies.  De stemming op het kantoor van Oxfam was erg bedrukt.  Donderdag waren de Tunesische collega’s in het zwart.  De Nederlandse ambassade stuurde ons een bericht met daarin het advies om bepaalde plaatsen niet op te zoeken.  Wij besloten, zoals de meeste niet-Tunesiërs, om thuis te blijven.  We volgden het nieuws zo goed mogelijk via internet.  Het geeft een vreemd gevoel als je bedenkt dat enkele kilometers verderop iets groots aan de gang is wat de geschiedenisboeken in gaat en je zelf binnen zit en er geen deel van uit kan maken.

De begrafenis van Chokri Belaïd in een arme buurt in het zuiden van Tunis, is massaal bezocht door Tunesiërs.  Belaïd was mede door zijn afkomst voor velen een rolmodel.  Er waren ook vrouwen aanwezig, wat in feite tegen de regels van de islam ingaat.  De begrafenis is respectvol en vreedzaam verlopen.  Op een paar plekken in het land is het wel tot botsingen gekomen tussen ordetroepen en betogers.  En helaas waren er op verschillende plekken in Tunesië enkele onruststokers die de situatie hebben aangegrepen om te plunderen en auto’s in de brand te steken.  Bij het winkelcentrum hier aan het eind van de straat, waar overigens ook een paar Franse winkelketens een vestiging hebben, zag Caroline zaterdagmorgen dat het leger daar een paar gewapende soldaten had geposteerd.  Vijf man sterk en een pantservoertuig.  Eén soldaat kwam aangelopen met een doos met daarin gebakjes voor zijn maten.  Een surrealistisch beeld voor iemand uit Nederland.

Hoewel het voor ons in eerste instantie leek alsof Tunesië één was in z’n afkeuring van deze politieke moord bleek zaterdag hoe verdeeld het land werkelijk is.  ’s Middags was er in het centrum van Tunis weer een grote demonstratie.  Deze keer georganiseerd door Ennahda, als tegengeluid.  Daarbij heeft de Franse minister van binnenlandse zaken gezegd dat de moord op Belaïd is gepleegd door fascistische Islamieten.  Olie op het vuur natuurlijk.  Hierdoor wordt het voor de Fransen die hier wonen en Franse instellingen en winkels extra opletten.  Afwachten of Caroline deze week naar het Institute Française kan…                        

Hoe de komende tijd zal verlopen is sowieso een vraag.  Tunesië bevindt zich nog steeds op het kruispunt.  Wat we weten is slechts het topje van de ijsberg.  Allerlei belangen spelen een rol, waarbij ook verschillende grootmachten zoals Qatar, Saoedi-Arabië en de VS een vinger in de pap hebben.  Het is onrustig en dat zal het nog wel even blijven.